Corpus de Ediciones de Clásicos Latinos en España (1501-1550)

CECLE

English version
Edición

InformaciónEjemplaresParatextos
Identificador BECLaR: CECLE0181
Autor: Publius Vergilius Maro
Obras: Verg.: Aeneis; Verg.: Bucolica; Verg.: Georgica
Título: PVBLII VERGI||LII MARONIS PARTHENIAE MAN||tuani opera (título tomado de la primera portada, h. [cruz griega]1r)
Impresor: Nebrija, Sancho de
Comentarista: Nebrija, Elio Antonio de
Fecha: 1545-1546
En las portadas y los colofones de la edición se dan dos fechas distintas para datarla: la portada de la primera parte y el colofón de la segunda datan la edición en abril de 1546, mientras que la portada de la segunda parte y el colofón de la primera la datan en 1545. Probablemente la edición comenzara a prepararse en 1545 y no se finalizara hasta abril de 1546.
Lugar de impresión: Granada
Idioma: Lat.
Colofón: f. xciiii v: Publii Vergilii Maronis Mantuani || Partheniae Libri Quarti & vl=||timi Georgicon finis.|| APVD INCLYTAM GRANATAM. || ANNO. M. D. XLV. [colofón de la primera parte] / f. cccvi r [i.e. cccii]: EXPLICIVNT P. VERGILII MA=||ronis Poetarum Principis opera nuper acuratis=||sime castigata cum Aelii Antonii Nebris=||sensis familiaribus Ecphrasibus nun-||quam antehac excussis Antonio || Ramiro Astygitano || castigatore. || APVD INCLYTAM GRANATAM || ANNO M. D. XLVI. Mense Aprili.
Descripción: 4º; 8 h., xciiii, cccvi f.; colación: [cruz griega]8A-L8M6a-z8aa-oo8pp10; errores en foliación: aparecen cambiados los ff. XI y XIII, f. xxii [i.e. xxiv] (primera parte), y en f. ccvii [i.e. cciii], que afecta a los f. siguientes (segunda parte); entre 25 y 35 líneas por plana; apostillas marginales; texto a línea tirada; Tipografía redonda para el texto y cursiva para las ecphrases. Errores en la numeración de los libros en los títulos de los márgenes superiores (f. lxxxii r, primera parte). Existen dos estados de esta edición: uno presenta la marca tipográfica del impresor en verso de colofón y el otro no.
Filiación textual: Según Díaz de Bustamante (1993: 130), el texto adoptado de esta edición para las obras virgilianas es fundamentalmente el de la edición aldina de 1514 (USTC 862703), verosímilmente a través de la edición veneciana de 1537 de Luca Antonio de Junta (USTC 862752).
Comentario: Esta edición está dividida en dos partes, cada una de ellas con foliación independiente (en la foliación de la primera parte se entremezclan los números romanos en mayúsculas y minúsculas). La primera parte está dedicada a Bucolica y Georgica, mientras que la segunda recoge Aeneis. A pesar de que en varios catálogos ambas partes se clasifican como ediciones independientes una de la otra y así se han conservado en varias bibliotecas, parece que Sancho de Nebrija ya las concibió como partes integrantes de una misma edición (puede que en dos tomos independientes), tal como se colige de sus propias palabras en el prefacio de la primera parte (h. [cruz griega]2r): “Cum diu equidem, multumque mecum, candidissimi iuvenes, reluctatus essem, utrum Antonii Nebrissensis patris mei commentaria et scholastica quaedam scholia, et ut (ipse, operi titulum indidit) Ecphrases in Bucolica, Georgica, ac Maronis toto orbe celeberrimi poetae Aeneida excuderem”, y como señala el colofón final de la segunda parte (f. cccvi r): “Expliciunt P. Virgilii Maronis Poetarum Principis opera”. Un buen número de ejemplares conservados presentan ambas partes encuadernadas en un mismo volumen. Menéndez Pelayo (1950-1953: 195) consideró que la Aeneis debió de imprimirse después que Bucolica y las Georgica, aunque numerosos ejemplares conservan las partes encuadernadas en el orden inverso.
Cada uno de los libros de Bucolica y de Georgica se encuentran precedidos por su argumentum correspondiente, al igual que los libros de Aeneis, introducidos estos últimos con la fórmula: "MODESTINI IVRISCONSVLTI IN [número del libro] librum Aeneidos [también Aeneidos librum] argumentum".
Contenidos:
[1ª parte]
h. [cruz griega]1 r: PVBLII VERGI||LII MARONIS PARTHENIAE MAN||tuani opera, post omnes omnium editiones nunc demum re=||uisa, & emaculatiora reddita. [portada]
h. [cruz griega]1 v: EIVSDEM ANTONII NEBRISS. ET ALIORVM CARMINA || nonnulla ex iis, quae in imaginis ac illius laudem scripta reperiuntur. [composiciones poéticas]
h. [cruz griega]2 r - [cruz griega]4 r: XANTI NEBRIS||SENSIS IN COMMENTA=||rios Antonii Nebrissensis patris sui in || Vergilium ad rudem tyrunculo=||rum pubem Praefatio. [prefacio de Sancho de Nebrija]
h. [cruz griega]4 v - [cruz griega]5 r: Vergilii Maronis vita. [vida de Virgilio]
h. [cruz griega]5 v - [cruz griega]7r: BVCOLICA, VT FERVNT, || dicta a custodia... [comentario de Antonio Nebrija a las Bucolica]
h. [cruz griega]7 v - [cruz griega]8 r: VERGILIVS IN OPERI=||bus suis diuersos est secutus poetas: [comentario de Antonio Nebrija sobre las influencias literarias de Virgilio]
h. [cruz griega]8 r - [cruz griega]8 v: Quid Aeneis, et vnde dicta. || TITVLVS EST AENEIS: || deriuatum nomen ab Aenea... [comentario de Antonio Nebrija a Aeneis]
f. i r: P. VERGILII MA||RONIS PARTHENIAE MAN=||tuani Bucolicon liber ad. C. Asinium || Pollionem Consulari digni=||tate fulgentem. || Aegloga prima dicta Tityrus. || Collocutores Amici. || MELIBOEVS TITYRVS. [Bucolica]
f. iii v: Aegloga secunda Poeta Corydo || nemamantem Alexim scribit.
f. v v: Aegloga tertia, Collocutores Menalcas, et Damoeta || Aemuli concertantes, et Palaemon Iudex.
f. IX r: AEGLOGA QVARTA, POETA || solus in laudem Pollionis et Salonini filii.
f. XIII v [i.e. XI]: AEGLOGA QVINTA. COLLO=||cutores Menalchas, et Mopsus amici || Caesarem sub Daphnidis no=||mine dolentes.
f. XIIII r: POETA SILENCI CANTILENAM RECI=||tat ad Varum de uita Epicurea, & mun||di ortu, Aegloga Sexta
f. xvii r: Aegloga septima. Collocutores. || MELIBOEVS. CORYDON. THYRSIS.
f. xix r: Aegloga octaua Pollionem. Pharmaceutria poetae. || Collocutores Damon & Alphesiboeus.
f. xxii r: Aegloga nona. Collocutores || LYCIDA. ET MOERIS AMICI.
f. xxii r [i.e. xxiv]: Aegloga decima et vltima. Poeta || de Galli insano amore.
f. XXVI v: PVBLII VERGILII MARONIS PAR=||THENIAE MANTVANI BVCOLI=||CON FINIS.
f. XXVII r: PVB. VERGI||LII MARONIS PARTHENIAE || Mantuani Georgicon Liber || Primus. || AD MECOENATEM. || TETRASTICHON OVIDII NASONIS IN PRIMVM LIBRVM GE=||ORGICON. [Georgica]
f. xliii v: PVB. VERGI||LII MARONIS GEORGICON || Liber Secundus.
f. lx r: PVB. VERGI||LII MARONIS GEORGICON || Liber Tertius.
f. lxxvii v: PVB. VERGI||LII MARONIS GEORGICON || Liber Quartus.
f. xciiii v: APVD INCLYTAM GRANATAM. || ANNO. M. D. XLV. [colofón]
[2ª parte]
f. i r: PVB. VERGI||LII MARONIS PARTHENIAE || Mantuani Aeneis diuinum opus ab Aelio Anto=||nio Nebrissensi ex Grammatico, et Rheto=||re, Regis historiographo familiari com=||mentario [portada]
f. i v: ARGVMENTA DVODECIM LIBRO=||rum Aeneidos duodecim uersibus || comprehensa. [...] || MODESTINI IVRISCONSVLTI IN PRI=||mum librum Aeneidos Argumentum.
f. ii r: PVBLII VERGILII MARONIS || Aeneidos ad Augustum Caesarem Liber || Primus. || Principium á Tucca et Varo sublatum. [Aeneis]
f. xxv v: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || LIBER SECVNDVS.
f. li v: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber Tertius.
f. lxxiii v: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber Quartus.
f. xcvi r: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber Quintus.
f. xcciii r: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber Sextus.
f. cli r: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber Septimus.
f. clxxvi r: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber octauus.
f. cxcviii v: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber nonus.
f. ccxxiii r [i.e. ccxix r]: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber decimus.
f. ccl v [i.e. ccxlvi]: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber vndecimus.
f. cclxxviii v [i.e. cclxxiv]: PVB. VERGI||LII MARONIS AENEIDOS || Liber duodecimus.
f. cccvi r [i.e. cccii]: EXPLICIVNT P. VERGILII MA=||ronis Poetarum Principis opera nuper acuratis=||sime castigata cum Aelii Antonii Nebris=||sensis familiaribus Ecphrasibus nun-||quam antehac excussis Antonio || Ramiro Astygitano || castigatore. || APVD INCLYTAM GRANATAM || ANNO M. D. XLVI. Mense Aprili. [colofón]

El USTC ofrece dos entradas para esta edición: 342451 y 346842.
Catálogos:
- CCPB, CCPB000028055-0 
- Wilkinson. IB, 19355, 19356 y 19357
Bibliografía:
- Díaz de Bustamante, José Manuel (1993): “Nota a los prolegómenos del Virgilio de Nebrija”, 121-133
- Menéndez Pelayo, Marcelino (1950-1953): Bibliografía Hispano-Latina Clásica, VIII, 194-199
- Morales Bernal, Francisco José (2023): La Eneida en España: Las primeras ediciones impresas (1500-1550), IV Premio de Investigación Filológica “Profesor José Romera Castillo”, 348-410


Ejemplares: 39
- Barcelona (Es), Biblioteca de Catalunya, Mar. 117-8º
- Barcelona (Es), Biblioteca de Catalunya, 18-111-14
- Burgo de Osma, Soria (Es), Catedral, Archivo y Biblioteca del Cabildo de Burgo de Osma, 2322
- Burgos (Es), Facultad de Teología del Norte de España. Biblioteca, Xj 82
- Cádiz (Es), Biblioteca Provincial de Cádiz, XVI-431 (1) y (2)
- Córdoba (Es), Biblioteca Diocesana de Córdoba, COFA 16/000.250
- Granada (Es), Facultad de Teología de Granada, Compañía de Jesús, A-V 83-1545 y  A-V 83-1546
- Granada (Es), Universidad de Granada, Biblioteca General, A-29-296 (1) y (2)
- Logroño (Es), Biblioteca de La Rioja, FAN 004162
- Madrid (Es), Biblioteca Nacional de España, R/608
- Madrid (Es), Biblioteca Nacional de España, R/5046
- Madrid (Es), Biblioteca Nacional de España, R/13812
- Madrid (Es), Biblioteca Nacional de España, R/30626
- Madrid (Es), Biblioteca Nacional de España, R/30063
- Madrid (Es), Fundación Lázaro Galdiano, I. 988 (1) y (2)
- Madrid (Es), IES Cardenal Cisneros, Madrid, XVI, 20 (2) y (1)
- Madrid (Es), Real Academia de la Historia, 4/990 (1) y (2)
- Madrid (Es), Real Academia Española, Biblioteca, R-81 (1) y (2)
- Madrid (Es), Universidad Complutense de Madrid, Biblioteca Histórica Marqués de Valdecilla, 2096 (2) y (1)
- Madrid (Es), Universidad Complutense de Madrid, Biblioteca Histórica Marqués de Valdecilla, 5900 (2) y (1)
- Madrid (Es), Universidad Complutense de Madrid, Biblioteca Histórica Marqués de Valdecilla, 2000 (1) y (2)
- Massamagrell, Valencia (Es), Convento de los Capuchinos de Massamagrell, Biblioteca, 1/23-C-12
- Murcia (Es), Biblioteca Franciscana de Fondos Antiguos de la Provincia de la Inmaculada Concepción (Murcia), 8935
- Palencia (Es), Biblioteca del Seminario Diocesano de Palencia, 35/212 (1-2)
- Pamplona / Iruñea, Navarra / Nafarroa (Es), Universidad de Navarra, Biblioteca, FA 134.172 (1) y (2)
- Salamanca (Es), Universidad de Salamanca, Biblioteca General Histórica, BG/33655
- San Lorenzo de El Escorial, Madrid (Es), Real Biblioteca del Monasterio de El Escorial, 38-IV-47
- Santiago de Compostela (Es), Universidad de Santiago de Compostela, Biblioteca, 9120
- Sevilla (Es), Biblioteca Colombina y Capitular, 60-4-42 (1 y 2)
- Sevilla (Es), Universidad de Sevilla, Biblioteca General, R.71.4.3 (1) y (2)
- Toledo (Es), Biblioteca Pública de Castilla-La Mancha, 1-1609
- Toledo (Es), Biblioteca Pública de Castilla-La Mancha, 16471
- Valencia (Es), Archivo Biblioteca del Real Colegio Seminario del Corpus Christi, V-BCCC, SJR(A)/13(1)
- Valencia (Es), Universitat de València, Biblioteca Històrica, BH Z-11/166
- Vigo (Es), Escuela Municipal de Artes y Oficios de Vigo, E7-20
- Austin (Texas, US), University of Texas at Austin, Harry Ransom Research Center, PA 6801 A2 1546
- Lisboa (Pt), Biblioteca Nacional de Portugal, L. 3171 A
- Notre Dame (Indiana, US), Hesburgh Notre Dame University Library, PA 6801 .A5 1545
- Princeton (New Jersey, US), Princeton University Library, 7898682
Mapa de ejemplares
Última actualización: 29-02-2024





BECLaR: Biblioteca de Ediciones de Clásicos Latinos en el Renacimiento
x
Esta web usa cookies para mejorar la experiencia del usuario. Aceptar