Corpus de Incunables de Clásicos Latinos en España

CICLE

English version
Edición

InformaciónEjemplaresParatextos
Identificador BECLaR: CICLE0067
Autor: Publius Vergilius Maro
Obras: Verg.: Bucolica; Verg.: Georgica
Título: P. virgilii. Maronis poete clarissimi buccolica et georgica || cum glossematis (título tomado del colofón, h. o4r)
Impresores: Pegnitzer, Juan; Herbst, Magno; Glockner, Tomás
TW: pe0059700, pe0193100 y pe0193800.
Librero: Lorenzo, Juan
Fecha: 1498
(3-X-1498)
Lugar de impresión: Sevilla
Idioma: Lat.
Íncipit: h. a2r: Egloga prima virgilii cum commento familiari.
Colofón: h. o4r: P. virgilii. Maronis poete clarissimi buccolica et georgica || cum glossematis familiaribus zone grammatici explicita atque || impressa primum parisiis deinde hispali ductu et impensis Jo||annis laurentii bibliopole in officina Joannis pegniczer de || nurenberga thome glockner et magni herbst alemani socii. || Anno domini. M. cccc.xcviii. quinto nonas octobris.
Descripción: 2º; [80] h.; colación: a-c6d4e-n6o4. Tipografía: 5:98G, 7:71G, 10:150G; la tipografía del texto de Virgilio es de doble cuerpo con respecto a la del comentario y la del encabezamiento es también de doble cuerpo respecto a la del verso. 64 líneas por plana en el comentario a línea tirada; número variable en los versos. En blanco h. a1 y h. o4v. Capitales xilográficas al inicio de las Bucólica y de cada libro de las Georgica. Iniciales de reclamo al comienzo de cada una de las Bucólica restantes y de algunos apartados del comentario a las Georgica.
Filiación textual: La edición sigue un modelo establecido por ediciones anteriores que incluyen comentarios a las Bucólica y a las Georgica. El impreso concreto que ha servido de base para esta edición está por determinar, pues son varias las ediciones parisinas anteriores que contienen el comentario, si bien en el colofón se reconoce expresamente que se ha seguido una edición de París. Según Haebler, el modelo de este impreso sevillano habría sido la edición realizada en París por Felix Baligaul en 1492-1494 (ISTC iv00208800; GW M49900). No obstante, otras ediciones parisinas anteriores también incluyen comentarios.
Comentario: Solo se conservan dos ejemplares, uno de los cuales está falto de dos folios. Los dos ejemplares conocidos conservados carecen de portada. Como el texto comienza en h. a2r, podría deducirse que la h. a1 estaba pensada para estampar una portada a partir de un taco o para introducir un título manuscrito.
El comentario rodea por el margen exterior el texto virgiliano, que aparece segmentado en grupos de versos de extensión variable.
El encabezamiento, impreso en el recto y verso de las hojas, contiene: "[calderón] Egloga [ordinal correspondiente]"; en h. a2r aparece, además, "virgili cum commento familiari". En las hojas correspondientes a las Georgica, en h. e1r, consta "Georgica virgili cum commento familiari" y en las sucesivas "[calderón] Liber [ordinal correspondiente]" en el recto y "georgicorum" en el verso de las hojas.
Tras el colofón se añade un Registrum y la marca de los impresores.
La distribución en cuadernos es la siguiente: a-d para las Bucolica, distribuidas en tres terniones y un binión; e-o para las Georgica, repartidas asimismo en ocho terniones y un binión.
Después del comentario final a la Égloga décima se insertan estos tres dísticos atribuidos a Lorenzo Valla en h. d4v a modo de colofón de la primera obra: "[calderón] Ad iuuenes huius Maroniani operis commendatio. || Nunc licet ipse Maro gracili moduletur auena: || Et pecus et siluas, prataque leta sonet: || Hic tamen altisona tandem resonante camena || Troiam cum danais arma virumque canet. || Sed quamquam arma strepant rabido comitata furore: || Plus pecus et silue prataque leta placent.". En algunas ediciones de estas obras se añade un cuarto dístico: "Ingratus ne sis iuvenis : quin pectore toto || Actori grates qui tibi pressit agas". Estos dísticos aparecen en otras ediciones de estas obras con el comentario de Hermannus Torrentinus (London 1512, USTC 501214).
Contenidos:
h. a2r: TYtire tu patule recubans sub te=||mine fagi [Egloga prima]
h. a4r: fOrmosum pastor corydon ardebat lexim [Egloga secunda]
h. a6r: dIc mihi, dameta, cuium pecus? an melibei? [Egloga tertia]
h. b3v: sIcelides muse paulo maiora canamus: [Egloga quarta]
h. b5r: cUr non mopse boni quoniam conuenimus ambo. [Egloga quinta]
h. c1r: pRima Syracusio dignata est ludere versu [Egloga sexta]
h. c3r: fOrte sub arguta consederat ilice daphnis [Egloga septima]
h. c5r: pAstorum musam damonis et alphesibei: [Egloga octaua]
h. d1v: qUo te meripedes: an quo via ducit, in vrbem? [Egloga nona]
h. d3r: eXtremum hunc arethusa, mihi ocede [sic] laborem [Egloga decima]
h. d4v: Ad iuuenes huius Maroniani operis commendatio. || Nunc licet ipse Maro gracili moduletur auena: || Et pecus et siluas, prataque leta sonet: || Hic tamen altisona tandem resonante camena || Troiam cum danais arma virumque canet. || Sed quamquam arma strepant rabido comitata furore: || Plus pecus et silue prataque leta placent. [dísticos atribuidos a Lorenzo Valla]
h. e1r: QUid faciat letas segetes: quo sy=||dera seruet [Liber primus Georgicorum]
h. g5v: HActenus aruorum cultus & syde=||ra celi: [Liber secundus Georgicorum]
h. k2v: TE quoque magna pales : et te me=|| morande canemus || Pastor ab amphryso. [Liber tertius Georgicorum]
h. m3v: PRotinus aerii mellis celestia || dona || Exequar [Liber quartus Georgicorum]
h. o4r: P. virgilii. Maronis poete clarissimi buccolica et georgica || cum glossematis familiaribus zone grammatici explicita atque || impressa primum parisiis deinde hispali ductu et impensis Jo||annis laurentii bibliopole in officina Joannis pegniczer de || nurenberga thome glockner et magni herbst alemani socii. || Anno domini. M. cccc.xcviii. quinto nonas octobris. [colofón]
h. o4r: Registrum. || a || Primum vacat [registro]

El USTC presenta dos enlaces para esta edición: 333509 y 767336, además de un tercero referido a una edición inexistente fechada en 1489 (USTC 344176).
Catálogos:
- CICLPor, CICLPOR101-3434
- GW, M49889
- IBE, 4232
- ISTC, iv00220000
- Wilkinson. IB, 19347
Bibliografía:
- Coroleu Lletget, Alejandro (2016): "A Note on the Circulation of Virgil's Eclogues in Renaissance Spain, 1496-1601", 123-134
- Vindel, Francisco (1942): Escudos y marcas de impresores y libreros en España durante los siglos XV a XIX (1485-1850), n.º 4


Mapa de ejemplares
Última actualización: 10-11-2021




BECLaR: Biblioteca de Ediciones de Clásicos Latinos en el Renacimiento
x
Esta web usa cookies para mejorar la experiencia del usuario. Aceptar